Kayıp ve Yas
Kayıp ve yas, bireylerin çevresinde bulunan sevdiği kişiyi kaybetmesi aşamasında yaşanılan zorlu bir süreçtir. Her birey yaşadığı kaybın arkasından farklı tepkiler gösterebilir. Bu tepkiler bilişsel, fiziksel, duygusal, davranışsal olarak ortaya çıkabilir. Kayıp sonrası yaşanılan yas süreci doğal bir süreçtir. Bu sürecin uzaması veya davranış, duygu değişikleri yas bozukluklarına neden olabilmektedir.
Kayıp ve Yas Farkı Nedir?
Kayıp ve yas sürecinde her birey farklı tepkiler sergiler. Kayıp denilince akla ilk gelen ölüm olsa da ayrılıklar, boşanmalar, iş kaybı gibi durumlar da kayıp olarak nitelendirilebilir.
Kayıp; bireylerin sahip olduğu değerler, sevdikleri insanlar veya sağlık durumu gibi alanlarda kayıp vermesi duygu bozukluklarına neden olabilmektedir.
Yas ise kişiye özgü duygu halidir. Yas uzunluğu ve yoğunluğu bireyin bu süreçte nasıl yaşadığına ve verdiği tepkilere göre değişir. Yas sürecinde ilk hissedilen duygu inkar ve kabullenmeme. İnkar süresi uzadıkça yas dönemi de uzar ve duygu bozukluklarına neden olabilir.
Kayıp ve Yas Süreci
Kayıp ve yas tutma çok sevilen birinin ölüm ya da ayrılık gibi olayların sonrasında yaşanılan duygu yoğunluğu sürecidir. Zorlayıcı ve stresli olan bu süreçte gösterilen tepkiler bireyseldir. Kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Yas ve kayıp sürecinde olan bireylerde görülen bazı tepkiler;
- İştah azalması veya artması
- Sosyal hayattan soyutlanma
- Şok, üzüntü, öfke kontrolsüzlüğü
- Anksiyete bozukluğu
- Çaresizlik, umutsuzluk
- İnkar etme, kabullenmeme
- Nefes alamama
- Çabuk yorulma, güçsüz olduğunu hissetme
- Uyku ve yeme bozukluğu
- Zararlı alışkanlıklara duyulan istek
Kayıp ve Yas Süreci Türleri
Bireylere göre değişiklik gösteren kayıp, yas tepkileri farklı gruplarda tanımlanabilir.
Akut yas: verilen kayıp sonrası sürdürülen normal yas sürecidir.
Karmaşık yas: doğal yas sürecinin altı ay ve daha fazla süreli devam etmesi, zaman ilerledikçe daha karmaşık bir hal almasıdır. Bu karmaşa içerisinde bireyler ve çevresinde bulunan kişiler olumsuz olarak etkilenmektedir.
Travmatik yas: travmatik yas ani ve beklenmeyen kayıplar sonrasında oluşabilmektedir. Korkunç bir olay veya aniden gelişen kayıplar travma etkisi yaratabilmektedir. Tarvmatik yas yaşayan bireylerin psikoloji anlamında ciddi rahatsızlıklar görülebilir.
Kayıp ve Yas Süreci Nasıl Atlatılır?
Kayıp ve yas olayları travmatik ağır bir süreç getiren olaylardır. Kayıp ve yas sürecini sağlıklı olarak geçirmek için ilk olarak kabullenme aşamasına adapte olmak gerekmektedir. İnkar süreci yadsınamaz ancak bu sürecin uzaması ruhsal bozukluklara neden olabilir. Bu nedenle kayıp ve yas sürecini kısa süreli geçirmek için inkar etmemek ve kabullenme aşamasını doğru değerlendirmek önemlidir.
Kayıp ve yas süreci her geçen gün uzuyor ve atlatmakta güçlük çekiliyorsa mutlaka uzman desteği önerilmektedir. Destek programları yaşanılan yas ve yas sürecine uygun olarak düzenlenerek gerekli dönemlerde ilaç tedavisi ile de desteklenebilir. Kayıp ve yas tedavi yöntemi bireyin yaşadığı psikolojik duruma göre uzman psikolog tarafından kontrol edilmektedir.
Kaynaklar
https://www.cadempsikoloji.com/calisma-alani/1-bireysel-danismanlik/91-kayip-ve-yas-sureci
https://www.januspsikoloji.com/kayip-ve-yas/
https://www.iremyalugulubil.com/tr/article/desc/46569/kayip-yas-olum-ve-y.html
