Uzamış Yas
Uzamış yas sendromu, sevdiklerimizin kayıpları karşısında uzun süreli devam eden travma etkisidir. Altı ay ve daha uzun süren yas dönemleri; hareket kontrolsüzlüğü, davranış ve duygu karmaşasına neden olabilmektedir. Yas yaşamak hayatın içinde olan bir gerçektir. Beklenmedik zamanlarda ve bilinmesine rağmen gerçekleşen ölümler her bireyde farklı etki yaratabilir.
Uzamış Yas Bozukluğu Nedir?
Yakınlarını kaybetmek bir insanın hayatında büyük etkiler yaratabilir. Ölümle yüzleşen bireyler bir süre ölüm acısı yaşarlar. Yas yaşanma evresi normal ve patolojik olarak gözlenmektedir. Normal yas sürecinde bireyler ölümü kabul edip normal hayata devam etmektedir. Patalojik uzamış yas ise uzayan süreçte yas tutar ve hayatı durma noktasına getirebilir.
Uzamış Yas Süreci Faktörleri Nelerdir?
Yas süreci araştırmalarına göre yas tutma bireyler arasında farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar biyopsikososyal faktörler değerlendirilerek belirlenir. Bireylerin olayla baş edebilme yeteneği, yaşam standartları, ikili ilişkiler, kişilik yapısı gibi etkenler yas sürecinin işlevselliğini belirler.
Yas Süreci, Uzamış Yas ve Kayba Yönelik Uyumu Etkileyen Faktörler
Yas sürecinde bireyler farklı karakteristik özellikler sergilemektedir. Verilen kayıpla ilgili her detay bireyleri olumlu ve olumsuz yönde etkilemektedir. Kayba yönelik uyum ve yas süreci faktörleri;
- Ölen kişinin yakınlığı
- Ölen kişi ile aradaki bağ
- Ölüm şekli
- Geçmişte yaşanan kayıplar
- Psikolojik geçmiş
- Sosyal destek
- Yas sürecinde gelişen sorunlar
Kayıp, Uzamış Yas, Patalojik Yas
Yas, geri döndürülemeyen bireyleri derinden etkileyen ölümler karşısında verilen tepkidir. Özellikle yakınlarının kaybı insan hayatı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Doğal yas yaşanması gereken bir duygudur. Kişi bu süreçte;
- Şok etkisinde kalmak
- Öfke, kabullenmeme
- İsyan
- Depresyon
- Ölümü kabullenme ve hayata kaldığı yerden devam etme hareketi ile yas tamamlanır.
Normal Yas ve Patalojik Uzamış Yas Nasıl Ayrılır?
Normal yas ve patalojik uzamış yas kavramını ayıran temel özellik uzamış yas uzun vadede yaşanan yas sürecidir. Patalojik yas yaşayan bireylerde; suçluluk hissi, değersiz hissetme, yaşam gerekliliklerini yerine getirmeme, intihar eğilimi gözlemlenebilir. Bu süreç normal karşılanmaz ve birey mutlaka destek almalıdır.
Patalojik Uzamış Yas Tedavisi
Uzamış yas sendromu yaşayan bireyler uzman psikoterapiler uygulanarak tedavi edilmektedir. Uzamış yas belirtileri ve yas yoğunluğuna uygun tedavi metotları ile bireyler bu süreci daha rahat geçirebilmektedir. Ayrıca aile katılımları da sağlanarak uzamış yas tedavileri desteklenmektedir.
Sağlık Bir Yas Süreci İçin Öneriler
▪ Yas sürecinde olan bireyler yalnız kalmamalı, sevdiklerinizle beraber bu süreci atlamayı deneyebilirsiniz. Sosyal destek ve aile desteği önemli bir tedavi yöntemidir.
▪ Geçmişinde kayıp yaşamış bireyler sizleri daha iyi anlayabilir. Bu nedenle yas konusunu konuşmaktan çekinmeyin.
▪ Ölüm doğal bir olaydır. Ruhen sizi fazla oranda etkileyecek, ancak normal olduğunu kabullenmek en temel unsurdur.
▪ Ağlamama, güçlü durma yaklaşımlarından kaçının. Bu durum sizi ilerleyen zamanlarda daha fazla yorabilir.
▪ Yıl dönümleri, bayramlar, özel günler kayıplarınızı hatırlatacak ve sizleri hüzünlendirecek. Buna hazırlıklı olun ve özel günleri yaşamaktan kaçınmayın.
▪ Yas ile baş etmek için zararlı alışkanlıklara yönelmeyin, çünkü bir faydası olmayacak. Hayatınızı eski düzende tutmaya çalışın.
Kaynaklar
https://www.doktortakvimi.com/blog/yas-cesitleri-ve-terapileri
https://www.antalyapsikiyatri.com/yetiskin-psikolojik-sorunlari/kayip-yas-patolojik-yas
https://www.cadempsikoloji.com/calisma-alani/1-bireysel-danismanlik/91-kayip-ve-yas-sureci
